Wanneer je te horen krijgt dat je binnen een paar weken een zware operatie moet ondergaan, is sporten misschien wel het laatste waar je aan denkt. Toch leidt trainen vóór de operatie tot minder complicaties erna. Celine begeleidt als klinisch fysiotherapeut patiënten die zijn begonnen aan een prehabilitatie-programma. “Patiënten die fitter hun operatie ingaan, hebben minder kans op complicaties en herstellen sneller.”

Meer aandacht naar gezondheid vóór operatie
Waar er voorheen vooral werd gekeken naar hoe de kans op complicaties tijdens en na de operatie zo laag mogelijk gehouden kon worden, gaat er nu er steeds meer aandacht uit naar de gezondheid van de patiënt vóór de operatie. Celine begeleidt patiënten die kort geleden zijn gediagnosticeerd met long- of darmkanker met een hoog-intensief trainingsprogramma. Deze patiëntcategorieën moeten volgens de landelijk afgesproken norm –de treeknorm-  binnen vier tot zes weken geopereerd worden. “In samenspraak met de patiënt, beoordeelt de arts of de patiënt geschikt is voor prehabilitatie. Wanneer dit het geval is, wordt de patiënt gedurende de weken voor de operatie intensief begeleid door een fysiotherapeut, diëtist, medisch psycholoog en prehabilitatie-coördinator. Met als doel: zo fit mogelijk de operatie in.” Het programma omvat vijf pijlers: voeding, conditie, leefstijl, mentale conditie en indien noodzakelijk het corrigeren van onderliggende aandoeningen zoals een ijzertekort of stoppen met roken. Het gaat echt om een combinatie van alle vijf de pijlers.”

Altijd winst te behalen
Het prehabilitatie-traject begint met een nulmeting waarna er een plan wordt opgesteld afgestemd op de persoonlijke situatie van de patiënt. Tijdens de eerste meting wordt de maximale kracht en conditie bepaald. Zo valt er voor elke patiënt winst te behalen. Celine: Door de korte periode waarin prehabilitatie plaatsvindt, wordt er hoog intensief getraind, ook wel HIIT genoemd. Patiënten krijgen drie keer per week een HIIT-training van de fysiotherapeut die wordt uitgevoerd op 65 tot 75 procent van de maximale kracht/conditie gemeten bij de nulmeting. De overige vier dagen wandelt of fietst de patiënt een uur in de thuissituatie op laag intensieve snelheid.”

Positieve reacties
Uit de praktijk horen we veel positieve ervaringen van patiënten. Zo ook van meneer Luijten die kort geleden is geopereerd aan een longtumor. “Toen ik van dit traject hoorde, wist ik meteen dat ik hieraan mee wilde doen. Een paar weken voor mijn operatie werd bepaald wat mijn conditie was. Deze was gelukkig niet slecht maar er was nog verbetering te behalen. Erna ging ik een intensieve periode tegemoet met veel bezoekjes aan de fysiotherapeut om mijn conditie op te krikken. Ook ben ik samen met een diëtist in mijn voedingsschema gedoken en is deze aangepast waar nodig. Ik kreeg het advies om meer proteïnerijke producten te eten zoals eieren, kaas en vlees. Voor mijn operatie vond de tweede meting plaats en mijn conditie was flink vooruit gegaan.”

Gezonde leefstijl vasthouden
De kracht en conditie van de patiënt worden kort voor de operatie voor een tweede keer gemeten om vast te kunnen stellen of de patiënt fitter is geworden. Zes weken na de operatie vindt er nogmaals een meting plaats die wordt vergeleken met de eerdere metingen. Celine: “We zien vaak dat patiënten ook na de operatie gemotiveerd blijven om hun gezonde leefstijl vast te houden en de laatste meting soms zelfs even hoog scoort als de tweede meting. Dit draagt enorm veel bij aan een sneller herstel.” Ook meneer Luijten merkte dit. “Door mijn goede conditie kon ik de operatie goed ondergaan en was ik al snel weer ter been. Zonder dit traject was het herstel waarschijnlijk niet zo rap gegaan. Ik heb hele goede ervaringen gehad met alle zorgverleners die mij hebben geholpen om fitter de operatie in te gaan en ben ontzettend blij dat ik het prehabilitatie-traject heb doorlopen!”

Meneer Luijten zet eerste stappen na operatie

Op grote schaal aanbieden
Op dit moment richten we ons vooral op prehabilitatie bij patiënten met long- of darmkanker. Operaties aan de longen of darmen hebben over het algemeen een grote kans op complicaties. Celine: “Ons streven is om het prehabilitatie-programma voor alle grote operaties mogelijk te maken. Vanuit de Nederlandse Vereniging voor Heelkunde wordt er veel onderzoek gedaan naar de werking en implementatie van prehabilitatie. Vanuit het ASz doen wij mee aan dit onderzoek. Daarnaast zullen we actief moeten samenwerken met andere zorgverleners in de regio. Zo kunnen we samen een passend programma bieden, dichtbij de patiënt thuis en op een manier die toegankelijk is voor iedereen.”

Hieronder zie je het verloop van de conditie van een patiënt zonder en met prehabilitatie.

Vind ik leuk | 245